суббота, 29 декабря 2012 г.

Isgal!!!...


Azerbaycan Respublikasi Cenubi Qafqazin Sherqinde, erazisinin ekser hissesi Xezer denizi sahillerinde yerleshen musteqil dovletdir. 1918-1920-ci illerde Islam Sherqinde ilk demokratik cumhuriyyet - Azerbaycan Xalq Cumhuriyyeti qurulmushdur. Azerbaycan Xalq Cumhuriyyetinin erazisi 114 min km2 olmushdur. Sovet Rusiyasi terefinden ishgal edilenden sonra 1920-ci ilin dekabrinda Azerbaycanin Zengezur ezasi Ermenistana birleshdirilmishdir. Hazirda Azerbaycan Respublikasinin erazisi 86,6 min km2, ehalisi 8,3 mln. neferdir. Paytaxti Baki sheheridir. 1920-ci il aprel ayinin 28-de Sovet Rusiyasi terefinden ishgal edilen Azerbaycan Respublikasi 1991-ci il oktyabrin 18-de yeniden dovlet musteqilliyini berpa etmishdir. Ermenistan Respiblikasinin herbi tecavuzu neticesinde Azerbaycan Respublikasinin Dagliq Qarabag erazisi ve onun etrafindaki 7 inzibati rayonu ishgal altina dushmushdur.
1988-1993-cu illerde ishgal edilmish Azerbaycan erazileri:
Dagliq Qarabag: ishgal tarixi - 1988-1993-cu iller, erazisi 4400 km2. (Shusha, Xankendi, Xocali, Esgeran, Xocavend, Agdere, Hadrut);
Lachin rayonu: ishgal tarixi - 18 may 1992-ci il, erazisi 1875 km2;
Kelbecer rayonu: ishgal tarixi - 2 aprel 1993-cu il, erazisi - 1936 km2;
Agdam rayonu: ishgal tarixi - 23 iyul 1993-cu il, erazisi - 1154 km2;
Cebrayil rayonu: ishgal tarixi - 23 avqust 1993-cu il, erazisi - 1050 km2;
Fuzuli rayonu: ishgal tarixi - 23 avqust 1993-cu il, erazisi - 1112 km2;
Qubadli rayonu: ishgal tarixi - 31 avqust 1993-cu il, erazisi - 826 km2;
Zengilan rayonu: ishgal tarixi - 30 oktyabr 1993-cu il, erazisi - 707 km2.
Belelikle, Ermenistan Respublikasinin herbi tecavuzu neticesinde Azerbaycan erazilerinin 20 faizi ishgal edilmish, 20 minden chox insan qetle yetirilmish, 50 minden artiq adam yaralanmish ve shikest olmushdur. Bir milyondan artiq insan 10 ilden choxdur ki, qachqin ve mecburi kochkun sheraitinde yashayaraq Ermenistanin azerbaycanlilara qarshi etnik temizleme ve soyqirim siyasetinin qurbani olmush, elementar insan haqlarindan mehrum edilmishdir.Ishgal neticesinde 900-den artiq yashayish menteqesi talan edilmish, yandirilmish vedagidilmish, 6 min senaye, kend teserrufati muessisesi ve diger obyektler mehv edilmish, umumi yashayish sahesi 9 mln m2-den artiq olan 150 min yashayish binasi dagidilmish, 4366 sosial medeni obyekt, eyni zamanda 695 tibb ocagi mehv edilmishdir.
Ishgal edilmish erazilerde kend teserrufati sahesi, su teserrufati, hidrotexniki qurgular, butun neqliyyat ve kommunikasiya xetleri tam siradan chixarilmishdir. Dagintilar neticesinde iqtisadiyyata 60 milyard ABS dollarindan artiq ziyan deymishdir. Herbi tecavuz zamani ele kechirilmish Azerbaycan erazilerinde 927kitabxana, 464 tarixi abide ve muzey, 100-den chox arxeoloji abide, 6 dovlet teatri ve konsert studiyasi dagidilmishdir. Talan edilmish muzeylerden 40 minden chox qiymetli eshya ve nadir eksponat ogurlanmishdir. Bele ki, Kelbecer tarix diyarshunasliq muzeyi yerle yeksan olunduqdan sonra muzeyin ekspoziyasina daxil olan nadir qizil ve gumush zinyet eshyalari, oten esrlerde toxunmush xalchalar Ermenistana dashinmishdir. Shushadaki tarix muzeyinin, Agdamdaki chorek muzeyinin, Zengilandaki Dash Abideler muzeyinin de taleyi bele olmushdur. Ogurlanmish ve mehv edilmish bu tarixi-medeni servetlerin deyerini mueyyenleshdirmek, pulla qiymetlendirmek mumkun deyildir.
Bir sozle, Ermenistan Respublikasi "Herbi mnaqisheler zamani medeni servetlerin qorunmasi haqqinda" Haaqa Konvensiyasinin ve "Medeni servetlerin qeyri-qanuni dovriyyesi haqqinda" Paris Konvensiyasinin muddealarinikobudcasina pozaraq Azerbaycanin medeni servetlerini talamaqla meshguldur. Birleshmish Milletler Teshkilatinin Tehlukesizlik Shurasinin 1993-cu ilde qebul edilmish 822, 853, 874, 884 sayli qetnamelerinde Azerbaycan Respublikasinin erazi butovluyunun taninmasina ve ishgal olunmush Azerbaycan erazilerinin qeyd-shertsiz azad edilmesi teleblerine baxmayaraq, Ermenistan Respublikasi bu gun de ishgalchiliq siyasetini davam etdirir.

Комментариев нет:

Отправить комментарий