26 fevralda gerçək soyqrım yaşandı, ancaq yalançı soyqrıma inanandünya gerçək soyqrımı tanımaq istəmir...

Keçmiş sovet ordusunun 366-cı motoatıcı alayının döyüş texnikası hələ fevralın 25-də axşam Xocalını üç tərəfdən mühasirəyə alaraq, döyüş mövqelərinə çıxmağa başlamışdı. Bunun ardınca şəhərə hücum başlandı. İki saat ərzində şəhər toplardan, ağır hərbi texnikadan şiddətli atəşə tutuldu. Ertəsi gün səhər saat 5-ə yaxın şəhər əslində yerlə-yeksan olmuşdu: qalan evlər od tutub yanır, 2500-dən çox sakin isə yurd-yuvalarını tərk edərək, Əsgəran istiqamətində xilas olmağa çalışırdı, lakin Naxçivanik kəndi yaxınlığında erməni quldur dəstələri əliyalın adamları gülləyə tutdular. Sonradan erməni tərəfin nümayəndələri sanki heyrətlə çiyinlərini çəkərək bəyan edəcəklər ki, guya dinc əhalinin şəhərdən çıxması üçün onlara “sərbəst dəhliz” yaradılmışdı. Əslində isə, həmin “dəhliz”

qarlı meşələrdə, dağ aşırımlarında donub taqətdən düşmüş qadınlar, uşaqlar, yaşlı kişilər üçün dəhşətli tələyə çevrildi. Erməni quldur dəstələri bu zavallı, ümidlərini itirmiş insanları xüsusi qəddarlıqla məhv edir, hətta bundan ləzzət alırdı... Xocalının işğal edilməsi barədə iş üzrə istintaq materiallarından məlumdur ki, şəhərə hücumda erməni separatçıları və quldur dəstələri ilə yanaşı, bədnam 366-cı alayın mayor Seyran Ohanyanın komandir olduğu 2-ci batalyonu, Yevgeni Nabokixinin komandir olduğu 3-cü batalyonu, 1-ci batalyonun qərargah rəisi Valeri Çitçyan və həmin alayın milliyyətcə erməni olan 50-dən artıq zabiti və giziri iştirak etmişdir. Həmin materiallardan bu da məlumdur ki, Xocalıya hücum zamanı qadağan olunmuş 5,45 mm çaplı güllələrdən və kimyəvi silahdan istifadə edilmişdir. Sağ qalmış insanlara xüsusi qəddarlıqla işgəncə verilirdi. Onların başlarının dərisini soyur, başlarını və bədənin digər əzalarını kəsir, uşaqların gözlərini çıxarır, hamilə qadınların qarınlarını yırtır, adamların üstünə benzin tökərək diri-diri yandırırdılar. Bütün bunlar Cenevrə Konvensiyasının protokollarının Ermənistan tərəfindən həyasızcasına pozulması, dinc əhaliyə qarşı soyqırımı faktları deyilmi?! Dağlıq Qarabağ münaqişəsinin ən qanlı faciəsi, əslində, 1988-ci ildə Azərbaycan SSR-in Dağlıq Qarabağ Muxtar Vilayətinin Ermənistan SSR-ə birləşdirilməsi barədə etnik ermənilərin qanunsuz tələblərindən başlanmışdı. Bu tələblər Ermənistan SSR-in hakim dairələrinin açıq dəstəyi və Sovet İttifaqının mərkəzi hakimiyyət orqanlarının dinməz razılığı ilə şirnikləndirilmişdi. Əslində, Xocalının taleyi qabaqcadan həll edilmişdi. Əhalisinin sayı yeddi min nəfərə yaxın olan bu şəhər Xankəndidən 10 kilometr cənub-şərqdə, Ağdam-Xankəndi yolunun üstündə yerləşirdi. Qarabağda hərbi təyyarələrin enə biləcəyi yeganə hava limanı bu şəhərdə idi. Ona görə də təbiidir ki, erməni quldur dəstələrinin birinci dərəcəli vəzifəsi Xocalını məhv etmək, Əsgəranla Xankəndini birləşdirən

dəhlizi açmaq və azərbaycanlıların nəzarəti altında olan yeganə hava limanını ələ keçirmək idi. İstər-istəməz belə bir sual yaranır: Məgər o vaxt respublikaya rəhbərlik edən A.Mütəllibov bunu bilmirdi? Əgər bilmirdisə, deməli, bu yüksək vəzifəni tutmağa haqqı yox idi. Respublikanın ən yüksək vəzifəli şəxsi - prezident və Azərbaycan Silahlı Qüvvələrinin baş komandanı konstitusiya qaydalarının qorunmasını, ölkənin ərazi bütövlüyünü, vətəndaşların hüquq və azadlıqlarını təmin etməmişdir. Üstəlik, hətta faciə baş verəndən sonra da həqiqəti xalqa söyləməkdən qorxur və ermənilər tərəfə daha bir addım ataraq qırğının real miqyası barədə məlumatları gizlədirdi. A.Mütəllibov Xocalını müdafiə edə bilməməkdə öz rolunu azaltmağa çalışaraq, qırğının bütün günahını Xalq Cəbhəsi rəhbərliyinin üstünə yıxırdı. Onun özünü təmizə çıxarmaq üçün, verdiyi müsahibəsi Ermənistanda geniş reklam edilirdi. Beləliklə, o, öz xalqına bir daha xəyanət etdi, öz versiyasını, daha doğrusu, özünün acizliyini və səriştəsizliyini göstərən ağılsız qənaətlərini düşmənə “hədiyyə etdi”. O vaxtkı müxalifət isə xalqın qəzəb dalğası üzərində hakimiyyətə gəlmək üçün, sadəcə, bu faciədən istifadə etdi. Vəhşiləşmiş ermənilərin dinc əhaliyə qeyri-insani qəddarlıqla divan tutmasının daha bir səbəbi vardır. Bunu hazırda Ermənistanın baş naziri kürsüsündə əyləşən və prezident vəzifəsinə iddia edən Serj Sarkisyan çox həyasız və sərt şəkildə söyləmişdir: “Xocalı hadisəsinə qədər azərbaycanlılar elə düşünürdülər ki, bizimlə zarafat etmək olar, onlar elə bilirdilər ki, ermənilər mülki əhaliyə əl qaldıra bilməzlər. Biz bu “stereotipi” qırmağa nail olduq”. Deməli, bu amansız qırğın bilərəkdən vahimələndirmə aktı kimi planlaşdırılmışdı. Lakin onlar öz məqsədlərinə çatmadılar və heç vaxt çatmayacaqlar. Kütləvi qətl yerlərində olmuş rusiyalı jurnalist Y.Romanov Qarabağ haqqında yazdığı “Mən müharibəni çəkirəm...” adlı kitabını aşağıdakı sözlərlə başlamışdı: “İlahi, axı bu necə “milli azadlıq mübarizəsi”dir?” Həmin kitabdan cəmi bir epizodu sizə təqdim edirik, özünüz nəticə çıxarın: “...Lentə çəkdiyim 37 saniyə əllərimi yandırır. Mən insanların əhatəsindən çıxıb kameranı qaldırıram. Videoaxtarıcıda içərisində yaralılar olan maşının şütüdüyü yol görünür. Budur, yaralıları xərəklərə qoyur,

platformadan birbaşa vaqonların açıq pəncərələrindən əməliyyat vaqonuna aparırlar. Başı sarıqlı 6 yaşlı qızcığaz. Sarğı elə qoyulmuşdur ki, onun hər iki gözünü örtür. Mən kameranı söndürmədən qızcığaza tərəf əyilirəm: -Sənə nə olub, əzizim? -Gözlərim yanır...Əmi, gözlərim yanır... Gözlərim yanır!!! Həkim çiynimə əlini qoyur: -O kordur. Gözlərini siqaret kötükləri ilə yandırıblar... Onu bizim yanımıza gətirəndə gözlərindən siqaret kötüyünün qalıqları sallanırdı... Oxucu məni bağışlasın, lakin gözlərimlə gördüklərimi, qulaqlarımla eşitdiklərimi dilimlə deyə bilmirəm. Belə xatirələr izsiz ötüb-keçmir və axşam bu fəsli yazandan sonra, ertəsi gün gicgahlarımda ağ tüklərin çoxaldığını görürəm...” Xocalıdakı qanlı qırğın haqqında xəbərlər özlərini “bu münaqişənin qurbanları” kimi qələmə verən ermənilər və onların havadarlarının vəhşiliyindən dəhşətə gələn ictimaiyyətə tədricən də olsa çatdı. Xocalıda azərbaycanlı əhaliyə qarşı törədilmiş soyqırımı haqqında həqiqət müxtəlif ölkələrin parlamentləri tərəfindən müzakirə mövzusuna çevrildi. ABŞ Konqresində İndiana ştatının nümayəndəsi, beynəlxalq münasibətlər komitəsinin üzvü konqresmen Den Barton 2005-ci il fevralın 21-də Nümayəndələr palatasındakı çıxışında Konqresi Xocalı faciəsini soyqırımı kimi tanımağa çağırmışdı. Öz nitqinə “bəşəriyyət bunu bilməli və yadda saxlamalıdır” sözləri ilə başlayan konqresmen bəyan etmişdir ki, Xocalıda vəhşicəsinə etnik təmizləmə, heç bir təqsiri olmayan qadınlara, uşaqlara və qocalara münasibətdə ağlasığmaz qəddarlıqlar törədilmiş, ermənilər hətta cəsədləri də təhqir etmişlər. Konqresmen çıxışının sonunda demişdir: “Biz şahid olduq ki, ermənilər Azərbaycan ərazisində işğal etdikləri hər bir kəndi dağıtmağı öz qarşılarına məqsəd qoymuşlar. Bu, barbarlıqdır”. Bu deyilənlərlə əlaqədar bir məsələni də xatırlatmalıyıq. Amerikada çıxan “V novom svete” adlı ermənipərəst rusdilli qəzetin 2007-ci il 19-25 oktyabr tarixli nömrəsində erməni lobbiçisi Edvard Pariyantsın “Ermənilərin soyqırımı faktdır” sərlövhəli məqaləsi dərc olunmuşdur. Müəllif bu “faktı” təsdiq etmək üçün guya 1915-ci ildə türklər tərəfindən qətlə yetirilmiş uşaqların cəsədlərinin fotoşəklini təqdim etmişdir. Əslində isə, bunlar erməni quldurların Xocalını yerlə-yeksan edərkən qətlə yetirdikləri azərbaycanlı uşaqların fotoşəkilləridir. Feliks Tsertsvadze saxtakarları yerində oturtmağa çağıraraq öz məktubunda hiddətini gizlətmir: “Həyasızlığın, utanmazlığın və sinizmin dərəcəsinə baxın ki, 1992-ci ildə erməni terrorunun qurbanı olmuş azərbaycanlı uşaqlar 1915-ci il hadisələrinin qurbanları olmuş ermənilər kimi qələmə verilir”. Fitnəkar erməninin cavabı verilmiş, qəzet isə bu səhvə görə oxuculardan üzr istəmişdir. Xocalı qırğını həm də ona görə mümkün olmuşdur ki, Moskva azərbaycanlıların silahlı birləşmələr yaratmasına mane olurdu. Qarabağ azərbaycanlılarının adi ov tüfənglərini də əllərindən alır, bildirirdilər ki, əhalinin müdafiəsini və respublikanın ərazi bütövlüyünü sovet ordusunun bu bölgədə yerləşən hissələri həyata keçirəcəkdir. Beləliklə, Dağlıq Qarabağın azərbaycanlı əhalisi taleyin ümidinə buraxılmışdı. XX əsrin axırlarında baş vermiş Xocalı soyqırımı təkcə Azərbaycan xalqına deyil, bütün bəşəriyyətə qarşı yönəlmiş ən ağır cinayətdir. Dünya bunu yadda saxlamalıdır. Özü də bu, Azərbaycanın təbliğatı deyil, reallıqdır. Hər il fevralın 26-da bütün dünya azərbaycanlıları bu dəhşətli faciənin ildönümünü qeyd edir. Azərbaycanın birinci xanımı Mehriban Əliyevanın başçılıq etdiyi Heydər Əliyev Fondunun fəaliyyətinin öncül istiqamətlərindən biri Xocalı faciəsi haqqında bütün həqiqətləri

dünya ictimaiyyətinə çatdırmaqdan ibarətdir. Bu məqsədlə Azərbaycanın internet-portalı yaradılmış, “Qarabağ reallıqları” adlı bukletlər toplusu hazırlanmışdır. Ötən il həyata keçirilmiş xüsusi layihənin davamı olaraq, bu il Böyük Britaniyada, Hollandiyada, Polşada, Ukraynada, ABŞ-da (Vaşinqton, Nyu-York), Birləşmiş Ərəb Əmirliklərində (Dubayda) faciəli Xocalı hadisələrinə həsr olunmuş silsilə tədbirlər təşkil ediləcəkdir. Bu ölkələrdə erməni faşistlərin sağlam düşüncəyə sığmayan vəhşiliklərini ifşa edən fotosənədlərin rus və ingilis dillərində sərgiləri təşkil olunacaq, Fondun keçirdiyi “Xocalı uşaqların gözü ilə” rəsm müsabiqəsinin qalibləri olmuş məktəblilərin işləri nümayiş etdiriləcəkdir. Bununla əlaqədar qeyd etmək lazımdır ki, Azərbaycandakı müsəlman, xristian və yəhudi konfessiyalarının başçıları hər il Xocalı soyqırımının ildönümü ərəfəsində beynəlxalq ictimaiyyətə müraciət qəbul edir, 1992-ci il fevralın 26-da törədilmiş vəhşilikləri pisləməyə çağırır, bu cinayətin bilavasitə günahkarlarının məsuliyyətə cəlb olunmasını tələb edirlər. Xocalı faciəsinin 16-cı ildönümü ilə əlaqədar, “Dua” adlı 13 dəqiqəlik yeni film nümayiş etdiriləcəkdir. Filmin ssenari müəllifi Yusif Şeyxov, rejissoru Ziya Şıxlinskidir. Dövlət sifarişi ilə çəkilmiş bu film bir sıra xarici dillərə tərcümə olunmuşdur və Xarici Ölkələrdə Yaşayan Azərbaycanlılarla İş üzrə Dövlət Komitəsinin dəstəyi ilə bir sıra ölkələrdə, səfirliklərdə, eləcə də Azərbaycanın bütün telekanallarında nümayiş etdiriləcəkdir. Dünya Xocalı faciəsi barədə həqiqəti bilməli və yadda saxlamalıdır. Cəzasız cinayət yoxdur və ola da bilməz. Həmin dəhşətli cinayətdə bu və ya digər şəkildə əli olanlar hələlik yalnız öz vicdanları qarşısında cavabdehlik daşıyırlar. Lakin vaxt gələcək, biz buna inanırıq, hökmən o gün gələcək ki, onlar öz mənfur əməllərinə görə tarixin məhkəməsi qarşısında, bəşəriyyət qarşısında cavab verməli olacaqlar.